Mikrobiom skóry głowy a wypadanie włosów
Mikrobiom skóry głowy to termin, który zyskuje coraz większe znaczenie nie tylko w środowisku naukowym, ale również w codziennej pracy trychologa. Jeszcze kilka lat temu mało kto zdawał sobie sprawę, że na powierzchni skóry głowy żyje złożona społeczność mikroorganizmów, które odgrywają ważną rolę w zdrowiu skóry i włosów. Dziś wiemy już, że zachowanie równowagi mikrobiologicznej skóry głowy jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania mieszków włosowych i zapobiegania problemom takim jak przetłuszczanie, swędzenie, łupież, a także wypadanie włosów.
Dominującymi bakteriami w mikrobiomie skóry głowy są gatunki z rodzajów Cutibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis i Corynebacterium Grice & Segre, 2011 .Grzyby drożdżopodobne, głównie Malassezia, w niewielkich ilościach pełnią funkcję ochronną, ale ich przerost może prowadzić do łupieżu i łojotokowego zapalenia skóry Rudramurthy et al., 2023. W skład mikrobiomu wchodzą także wirusy, które regulują populację bakterii, oraz roztocza Demodex folliculorum.
Mikrobiom skóry głowy działa jak pierwsza linia obrony przed szkodliwymi patogenami. Utrzymuje równowagę w produkcji sebum, zapobiega nadmiernemu rozwojowi chorobotwórczych drobnoustrojów i ogranicza ryzyko powstawania stanów zapalnych. Działa również jako pośrednik między środowiskiem zewnętrznym a układem odpornościowym skóry. Dzięki temu mieszki włosowe mają zapewnione stabilne warunki do wzrostu.
Co może zaburzać mikrobiom skóry głowy?
Niestety, wiele czynników może zaburzyć delikatną równowagę mikrobiomu. Codzienne nawyki pielęgnacyjne odgrywają tutaj istotną rolę. Częste lub agresywne mycie skóry głowy przy użyciu mocnych detergentów może prowadzić do usunięcia nie tylko zanieczyszczeń, ale również korzystnych bakterii. Stylizacja ciepłem, stosowanie kosmetyków zawierających alkohol lub siarczany, brak odpowiedniego nawilżania – wszystko to wpływa negatywnie na różnorodność mikrobiologiczną skóry. Nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe, takie jak smog czy chlorowana woda, a także styl życia. Stres i dieta uboga w błonnik oraz prebiotyki mogą wpływać na mikrobiom nie tylko skóry głowy, ale całego organizmu Arck et al., 2020.
Objawy zaburzonego mikrobiomu skóry głowy
Objawy zaburzeń mikrobiomu skóry głowy mogą być różnorodne. Najczęściej pacjenci zgłaszają swędzenie, przetłuszczanie, łupież lub łuszczenie skóry. Nierzadko pojawiają się także zaczerwienienia i podrażnienia. Co istotne, długotrwałe zaburzenia równowagi mikrobiologicznej mogą prowadzić do stanów zapalnych w obrębie mieszków włosowych, co z kolei przekłada się na osłabienie cebulek i wypadanie włosów.
Co ważne, objawy te często nakładają się na siebie i są błędnie przypisywane nieodpowiednim kosmetykom lub złej technice mycia włosów. Bez przywrócenia równowagi mikrobiomu leczenie objawowe zwykle nie przynosi trwałych efektów.
Mikrobiom a wypadanie włosów – co mówią badania?
Związek między mikrobiomem a wypadaniem włosów został dobrze udokumentowany w literaturze naukowej. Badania wykazały, że dysbioza może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego skóry głowy. Ten stan zapalny wpływa na mieszki włosowe, osłabiając je i skracając fazę anagenu (wzrostu włosa), co skutkuje nadmiernym wypadaniem Lynch et al., 2024.
Nadmiar Malassezia również został powiązany z nasileniem łojotokowego zapalenia skóry i łysienia androgenowego Rudramurthy et al., 2023.
Jak można wspierać mikrobiom skóry głowy?
Przede wszystkim należy dostosować pielęgnację do potrzeb skóry, wybierając delikatne szampony pozbawione siarczanów i silnych detergentów. Mycie powinno odbywać się zgodnie z potrzebami skóry, bez przesady w żadną stronę. Peelingi skóry głowy mogą być cennym elementem pielęgnacji, o ile stosowane są z umiarem i dobrane indywidualnie. Warto także unikać nadmiernego korzystania z urządzeń stylizacyjnych emitujących wysoką temperaturę.
Nie można zapominać o diecie. Błonnik, zdrowe tłuszcze i naturalne źródła probiotyków, takie jak kiszonki czy kefiry, mogą wspierać nie tylko mikrobiom jelitowy, ale również skórny. Dbanie o odpowiednie nawodnienie oraz ograniczenie stresu również ma znaczenie dla równowagi mikrobiologicznej skóry.
W przypadku występowania przewlekłych objawów – takich jak uporczywe swędzenie, łupież, przetłuszczanie czy wypadanie włosów utrzymujące się dłużej niż trzy miesiące – warto skonsultować się z trychologiem. Specjalista, wykorzystując badanie z kamerą trychoskopową oraz zczegółowy wywiad zdrowotny, oceni stan skóry głowy i zaproponuje odpowiednią terapię. Często to właśnie kompleksowe podejście i przywrócenie równowagi mikrobiomu przynosi pacjentom oczekiwane efekty, nawet gdy wcześniejsze próby leczenia okazały się nieskuteczne.
Mikrobiom skóry głowy nie jest modnym trendem ani chwilową ciekawostką naukową. To fundament zdrowia skóry i włosów, który wymaga świadomego podejścia w pielęgnacji i terapii.